Sáng 7/1, cơn mưa nặng hạt phủ kín bầu trời Hà Nội. Cách đó 180 km về phía Bắc, người và đất Thanh Lòa đã chịu hạn suốt 3 tháng. Trong căn nhà đắp bùn lợp rạ không ánh điện ở bản Dọi, đứa con trai tâm thần 34 tuổi của ông Miên ngồi phệt giữa nền đất đợi ăn. Người đàn ông dân tộc Nùng Phản Slình cầm cái bao tải gai bước ra cửa.

Niềm vui của người dân xã giáp biên Thanh Lòa khi nhận quà Tết từ quỹ Hy Vọng. Ảnh: Giang Huy

Trụ sở UBND xã Thanh Lòa đã nhộn nhịp người từ khắp các bản Lòa, bản Dọi, Còn Phạc… ai cũng cầm theo bao tải gai như ông Miên, háo hức đợi nhận quà. Xã biên giới Thanh Lòa là một trong những điểm đến của Quỹ Hy Vọng, báo VnExpress, đồng hành cùng công ty xổ số Việt Nam (Vietlott) trên hành trình “Trao cơ hội, nối ước mơ” Tết 2020.

Hai trăm suất quà gồm lì xì tiền mặt một triệu đồng, kèm bánh kẹo, thực phẩm, gia vị, một thùng mì tôm, 10 kg gạo tẻ thơm và 3 kg gạo nếp. Hỏi ông Miên thích nhất món gì, người lính già cười khà khà, chỉ vào 5 túi gạo, “bình thường chỉ có khoai ăn thôi a”.

Cuộc bão lửa trên biên giới phía Bắc năm 1979 không chỉ lấy đi của ông Miên 3 người bạn cắm chung chốt. Đất Thanh Lòa sau mùa xuân ấy như vẫn còn ngậm mãi những vết thương, ngày một cằn cỗi. Trên những khoảng ruộng màu mỡ khi trước mẹ ông Miên còng lưng gặt lúa, hái cải, bây giờ vợ chồng ông vừa cày cuốc, vừa chờ mưa, “giời thương” thì mới có gạo ăn.

Năm 2019, ba sào ruộng trả về chưa đầy 250 kg thóc. Bảy bao thóc ấy, ông bán hai, còn để ăn dè cả năm. Nhiều năm rồi, số tiền mặt đáng kể nhất ông Miên từng cầm, là 81.000 đồng trợ cấp mỗi tháng cho đứa con trai tâm thần. Hôm nay nhận bao lì xì, ông Miên chưa biết sẽ làm gì với nó, “chắc là mua gạo”.

Cựu binh Hoàng Văn Miên sẽ dùng tiền lì xì để mua gạo ăn trong năm tới. Ảnh: Giang Huy

Ở Thanh Lòa, cứ 3 hộ, sẽ có 2 hộ nghèo. Năm 2019, xã được giao thu ngân sách 10 triệu đồng, “đến 31/12, may mà vừa đủ”, Chủ tịch xã Hàng Văn Pào chia sẻ. Người Thanh Lòa tưởng như đã có lúc nhờ cây hồng mà đủ ăn, thì sáu năm nay, hơn 40 ha trồng hồng của cả xã cứ đậu quả bằng nắm tay lại đồng loạt rụng không rõ nguyên nhân.

Buổi trao quà của Quỹ Hy Vọng có nhiều sắc xanh của áo cựu binh trong cuộc chiến 1979, nhưng phần nhiều là những vành khăn vuông của phụ nữ. Mã Thị Bằng, 37 tuổi ở bản Lòa “lên ủy ban” nhận quà một mình, vì Tống, chồng chị đang làm thuê bên Trung Quốc.

Nhà Bằng cũng từng có hơn 300 gốc hồng trên quả núi sau nhà. Mùa đậu quả đầu tiên, 2013, cũng là lúc căn bệnh lạ bắt đầu hoành hành. Bốn năm liền lặp lại, một chiều tháng 8/2016, Tống tuyệt vọng, tu rượu rồi cầm rựa chặt hết nửa đồi hồng. Hôm sau, Tống cắp tay nải sang “bên kia” chặt mía thuê. Mười ngày sau, Tống về nhà, dúi vào tay Bằng những đồng bạc nhàu nhĩ, 700 tệ, khoảng 2 triệu đồng.

Quỹ Hy Vọng cùng Vietlott và gia đình diễn viên Hồng Đăng trao quà Tết cho người dân và học sinh khó khăn xã Thanh Lòa. Ảnh: Giang Huy

Khi mảnh đất cằn không đủ nuôi sống con người, những người Thanh Lòa vượt biên tìm sinh kế như Tống không ít. “Xã mình ai chả đi, không đủ ăn thì phải đi thôi, mươi bữa lại về”.

Bằng cũng muốn sang làm với chồng, nhưng ở nhà bố chồng không ai chăm, hai đứa con Bằng còn dại. Con Hiềng năm nay lên lớp 9, hôm nay cũng theo mẹ cầm bao tải lên xã nhận quà. Nó muốn học tiếp, nhưng Bằng bảo “không biết đâu, không có tiền thì phải nghỉ”.

Túi quà hôm nay hai mẹ con khiêng về, Bằng bảo sẽ để dành, Tết mới bỏ ra ăn.

Ông Nguyễn Thanh Đạm, Tổng Giám đốc Vietlott chia sẻ, động lực tham gia hành trình thiện nguyện cùng Quỹ Hy Vọng bắt nguồn từ bài viết “Những đứa trẻ nhập cư sợ Tết về“, ghi lại câu chuyện hai em nhỏ có hoàn cảnh khó khăn tại Lớp học tình thương Bình An, TP HCM. “Tôi ám ảnh khi biết bé Châu ngủ để giấu nỗi buồn, không dám mong chờ một cái Tết no ấm. Khi biết Quỹ Hy Vọng trao 1.200 suất quà cho trẻ em, người nghèo dịp Tết này, chúng tôi muốn chung tay góp phần đưa Xuân đến gần hơn với những mảnh đời cơ cực”, ông Đạm nói.

Thanh Lam – Giang Huy